محیط زیست ،شیشه زیبای زندگی
انسان با وجود وابستگی شدید به خاک، قدر آن را ندانسته و آسیب های جبران ناپذیری را بر آن وارد نموده است. بشر، با فراموشی اهمیت محیط زیست، همواره با بر هم زدن توازن طبیعت و محیط زیست، اقدامات مخرب خود را تشدید نموده و اسناد حقوقی بین المللی، برای جلوگیری از مماشات و سهل انگاری های دولت ها و ملت ها در قبال حفاظت از محیط زیست شکل گرفته اند.
موضوع خاک در ایران، اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا، از دوران باستان ایرانیان جزو نخستین ملت هایی بوده اند که کار کشاورزی را در بستر خاک آغاز نموده و انس دیرینه این ملت با طبیعت و محیط زیست، در فرخنده گذاری جشن های باستانی به روشنی پیدا است.
تحولات سریع و گسترده اجتماعی، تغییر سبک زندگی در دهه های اخیر، رشد جریان کارفرمایی و صنعتی گرایی برای تولید کالا، کاهش سطح فیزیکی و جمعیتی روستاها و رشد شهر نشینی با تبدیل اراضی حاشیه شهرها به سکونت گاه مهاجران، تغییرات اقلیمی، خشک سالی های مستمر، کاهش سطح آب های زیر زمینی و افزایش بهره برداری از آب برای توسعه کشاورزی و صنعتی و مصارف جمعیتی، فرسایش خاک، بیابان زایی و جنگل زدایی، روش های سنتی و منسوخ بهره برداری از خاک به جای بهره وری از آن، گسترش عوامل آلاینده خاک، تبدیل کاربری اراضی کشاورزی به صنعتی و شهری، گسترش بدون ضابطه معادن و کیفیت خاکبرداری غیر علمی و نامتوازن از آن ها، صادرات بدون ضابطه یا قاچاق خاک، کاهش سطح حریم خصوصی در سطوح رفاه اجتماعی و نیاز شهرنشینان به احداث ویلا و تغییر کاربری گسترده در اراضی زراعی و باغ ها، ارزش افزوده بالا و سودآوری هنگفت تغییر کاربری برای اشخاص به ویژه سوء استفاده کنندگان مصیبتی عظیم بر خاک در ایران وارد نموده است. حجم عظیم این مصائب به گونه ای بالا رفته که قوانین و مقررات کنونی، در لابلای روابط متعدد اداری، اجرایی رنگ باخته و آن چه از دسترس تدریجی زندگی شایسته انسان ایرانی خارج شده، چیزی جز خاک نیست.
بنابراین ضرورت دارد به موارد زیر توجه جدی معطوف شود:
۱- با بازنگری اساسی در قوانین و مقررات متعدد و پر حجم کنونی، قوانین و مقررات کارآمدتر، شفاف، به روز و منطبق با نیازهای اجتماعی تدوین و مصوب شوند تا با کاستن از بار بیهوده قانون و مقرره ناکارآمد، زمینه هنجارگذاری و اجرایی شایسته فراهم شود.
۲- حکمرانی خاک، نیازمند کنش گری تشکل های مردم نهاد در عرصه محیط زیست می باشد. گسترش دامنه نهادهای مردمی این حوزه با نظارت غیر مداخله گرایانه حکمرانی به حفاظت از خاک و محیط زیست خواهد انجامید.
۳- آموزش های عمومی و تخصصی در حوزه محیط زیست و خاک، زمینه رشد آگاهی های عمو می را برای صیانت از عناصر مهم زیست بوم ایجاد خواهد نمود.
۴- با تغییر کاربری غیر مجاز، گسترش بی رویه شهرها و مداخلات شهرداری ها در این امر، به شیوه افزایش هنگفت هزینه و مجازات های مالی سنگین به جای مداخلات کیفری غیر کارآمد که فرجامی جز تخریب منابع و ثروت ملی ندارد، باید مقابله هنجارمند، کارآمد و منطقی صورت گیرد.
محیط زیست، شیشه زیبای زندگی است؛ با کدر و مات شدن این شیشه، زیبایی تماشای جهان هستی و بهره مندی شادمانه از آن از بین خواهد رفت.
#بهروز اصانلو
گالری
قیدارخدابنده